Wraz z pojawieniem się człowieka na Ziemi rozpoczął się proces poznawania świata. Zjawisko to jest uniwersalne, gdyż towarzyszy ludziom po dziś dzień.
Wisława Szymborska w swym wierszu pt. „Mała dziewczynka ściąga obrus” pragnie odkryć istotę poznawania. Chce odpowiedzieć na pytania o cel i sposoby ludzkiego poznania. Tytuł wiersza wskazuje na żartobliwy charakter utworu. Występuje tu liryka roli. Podmiot liryczny wypowiadający się w wierszu utożsamia się z myślami bohaterki, którą jest mała dziewczynka, zna jej pragnienia i odczucia. Dziewczynka ma jeden rok i jest ciekawa świata. Z determinacją stara się odkrywać i poznawać otaczający ją świat. Stara się poznać rzeczy i zjawiska, które dla osoby dorosłej są oczywiste. Dziecko odkrywa świat poprzez własne doświadczenia. Musi ono wszystkiego dotknąć, spróbować. Uwierzy ono tylko w to, o czym przekona się samodzielnie. Aby sprawdzić, co stanie się z naczyniami, dziewczynka ciągnie za obrus, na którym ustawione są naczynia „Bardzo ciekawe, jaki ruch wybiorą, kiedy się już zachwieją na krawędzi: wędrówkę po suficie? lot dokoła lampy? skok na parapet okna a stamtąd na drzewo?”. Bez względu na przeszkody dziewczynka sama pragnie poznać świat, doświadczając praw nim rządzących, zjawisk na nim występujących. Pragnie ona dowiedzieć się co stanie się, gdy puścimy w ruch daną rzecz. Dzieci poznają świat nie przez naukę, a przez doświadczenia. Aktywność dziecka gwarantuje, iż dziecko pozna świat, w którym żyje oraz otaczającą je rzeczywistość.
Podmiot liryczny akceptuje takie zachowanie dziewczynki, o czym świadczą słowa „Ta próba dokonana być musi. I będzie.”. Wcielając się w jej postać zachowuje jednocześnie dystans. Dysponuje wiedzą charakterystyczną dla osoby dorosłej, o czym świadczy wspomniana przez dziewczynkę postać Newtona „Pan Newton nie ma jeszcze nic do tego.” Język w wierszu stylizowany jest na język dziecięcy „(…) obrus na upartym stole”. Występują tu liczne personifikacje, które mają na celu zwrócenie uwagi czytelnika na to, czy rzeczy są na pewno rzeczami i jaką rolę w życiu odgrywają „uparty stół”, „nieustępliwe ściany”, nagromadzenie czasowników, które służy wyliczeniu czynności „Trzeba im w tym pomagać, przesuwać, popychać, brać z miejsca i przenosić”. Ciąg pytań występujących w wierszu ukazuje ciekawość dziewczynki wobec otoczenia. Wiersz jest stroficzny. Każda strofa stanowi jakąś myśl dziecka.
Dziewczynka sięgająca obrus jest dla czytelnika wzorem determinacji i wytrwałości w dążeniu do poznania bytu. Wskazuje nam na to, iż jeżeli pragniemy coś zdobyć, to dzięki naszemu staraniu możemy to zrobić. Prawdziwą wiedzę zdobywamy nie poprzez czytanie książek, artykułów i bezkrytyczne słuchanie autorytetów. Nie tylko po to, by poznać. Prawdziwą wiedzę zdobywamy tylko i wyłącznie dzięki własnym doświadczeniom i przeżyciom, postępując tak jak uważamy za słuszne, dzięki czemu uczymy się na błędach. Powinno to mieć na celu lepsze zrozumienie otaczającej nas rzeczywistości, aby móc ją opanować, „wziąć pod kontrolę”.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz